Aanbieding
Wij leggen met genoegen de Jaarrekening 2024 aan u voor. In het jaarverslag geven we aan waar raad, college en ambtelijke organisatie het afgelopen jaar aan hebben gewerkt en welke resultaten daarbij zijn behaald. Ook leggen we verantwoording af over de financiën. De jaarrekening is een belangrijk verantwoordingsdocument en stelt ons college in de gelegenheid om stil te staan bij de vraag of we nog het goede doen. In een tijd waarin maatschappelijke opgaven en onvoorziene ontwikkelingen elkaar snel opvolgen is het belangrijk om terug te kijken naar wat het afgelopen jaar tot stand is gebracht en waar nog het nodige is te doen.
Wij streven in de jaarstukken naar een goede leesbaarheid en het beperken van de omvang. We kunnen echter niet voorkomen dat de jaarstukken een lijvig boekwerk vormen, omdat we gehouden zijn aan wettelijke eisen voor het jaarverslag en omdat we de besteding van ruim € 700 miljoen gemeenschapsgeld zo goed mogelijk willen verantwoorden.
De jaarstukken 2024 beginnen met verantwoording over de vier programma's die in de meerjaren-begroting 2024-2027 (MPB) voor het eerst zijn opgesteld op basis van onze visie op brede welvaart. Daarna volgen de paragrafen. De programmatoelichting is beleidsmatig van aard en vormt de basis van de jaarstukken. Per programma worden de voorgenomen prestaties uit de MPB verantwoord. We doen dat zo kort en helder mogelijk, zonder herhalingen van teksten uit de MPB.
Link naar raadsvoorstel .
Beleidsresultaat
In onderstaande tabel treft u de prestatieafspraken per programma aan. We hebben een groot deel van de prestaties gerealiseerd binnen de kaders die in de begroting zijn gesteld. Evenals in voorgaande jaren doen de afwijkingen zich vooral voor op de planningen, maar ook bij de risico's. Belangrijke verklaringen daarvoor zijn de beperkt beschikbare capaciteit en de afhankelijkheid van externe factoren. In de MPB en in de Jaarrekening 2024 zijn in totaal 203 prestaties opgenomen. Als sprake is van afwijking in negatieve zin dan lichten we dat in de programmaverantwoording toe.
Programma | Totaal | Afwijkingen | Afwijkingen | Afwijkingen | Afwijkingen | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
| ||||||||||||
Bedrijfsvoering | 18 | 2 | 0 | 5 | 5 | ||||||||||
Programma 1 - Samenleving | 63 | 4 | 6 | 11 | 8 | ||||||||||
Programma 2 - Leefomgeving | 73 | 5 | 2 | 15 | 5 | ||||||||||
Programma 3 - Economie en inkomen | 27 | 0 | 1 | 2 | 2 | ||||||||||
Programma 4 - Bestuur, inwoners en financiën | 22 | 2 | 0 | 2 | 0 | ||||||||||
Totaal | 203 | 13 | 9 | 35 | 20 | ||||||||||
| = prestatie wijkt in negatieve zin af van de begroting cq het beoogde doel | ||||||||||||||
Bovenstaande tabel is een samenvatting van het dashboard dat we in de programmaverantwoording gebruiken. Van de 203 prestaties zijn 149 volledig geleverd. Op 54 prestaties zijn er afwijkingen waarbij enkele prestaties op meerdere onderdelen afwijken.
Financieel resultaat
De Jaarrekening 2024 kent een positief resultaat van afgerond € 3,2 miljoen. Conform wettelijke bepalingen wordt dit overschot toegevoegd aan de algemene reserve. Het resultaat 2024 wijkt sterk af van het resultaat 2023 met een overschot van € 52,6 miljoen en van 2022 met een overschot van € 31,5 miljoen. Hiervoor zijn drie belangrijke oorzaken:
- we hebben in de loop van 2024 de niet bestede rijksvergoeding van € 13,5 miljoenen voor opvang van Oekraïense vluchtelingen en de hogere algemene uitkering Gemeentefonds van € 10 miljoen tussentijds via begrotingswijzigingen gestort in de algemene reserve. In de MPB 2025-2028 is dit als dekking ingezet voor aanvullend beleid en voor voeding van het AOF;
- de budgetten, met name in het sociaal domein, staan onder druk waardoor er minder meevallers dan wel meer tegenvallers zijn zoals bij jeugdzorg;
- het positieve resultaat van de grondexploitatie is in 2024 aanzienlijk lager dan in vorige jaren.
In de Tussentijdse rapportage 2024, die met de raad is besproken in de PMA van 26 september 2024, is een voordelige uitkomst van € 15,5 miljoen gemeld. Dat het resultaat nu ruim € 12 miljoen lager uitvalt komt vooral door genoemde storting in de algemene reserve van het surplus rijksvergoeding opvang Oekraïense vluchtelingen ad € 13,5 miljoen en de onderbesteding van budgetten die als overlopende post in de betreffende bestemmingsreserve zijn gestort (ca. € 11 miljoen). Daarnaast zijn in de jaarrekening voordelen tot € 8 miljoen opgenomen op inkomensregelingen (armoede aanpak en bijstand) en de grondexploitatie) die niet in de Tussentijdse rapportage zijn verwerkt. In de rapportage grote verschillen 2024 (brief nr. 5240542) hebben wij de raad geïnformeerd over de verwachte grote afwijkingen stand medio oktober waaronder de inkomensregelingen en de grondexploitatie.
Op programmaniveau doen zich de volgende afwijkingen voor:
bedragen x € 1 miljoen | |||
|---|---|---|---|
Begroting 2024 | Jaarrekening 2024 | Afwijking | |
Paragraaf bedrijfsvoering | -76,7 | -76,3 | 0,4 |
Programma 1 Samenleving | -314,3 | -317,4 | -3,1 |
Programma 2 Leefomgeving | -77,3 | -76,4 | 0,9 |
Programma 3 Economie en inkomen | -69,6 | -65,0 | 4,6 |
Programma 4 Bestuur, inwoners en financiën | 537,9 | 538,3 | 0,4 |
Resultaat | 3,2 | ||
De bedragen in deze tabel zijn afgerond. Hierdoor kan er een klein verschil ontstaan. | |||
Het rekeningresultaat van € 3,2 miljoen is ten opzichte van de begrotingsomvang van € 780 miljoen beperkt en wordt veroorzaakt door tientallen afwijkingen. In de begrotingsprogramma’s en in de paragraaf Bedrijfsvoering worden de verschillen tussen begroting en realisatie uitgebreid toegelicht. Hieronder resumeren wij de belangrijkste verschillen:
Bedrijfsvoering
Er vinden verrekeningen plaats met de reserve overlopende posten, de reserve Bedrijfsvoering en met het Apeldoorns Ontwikkelfonds die per saldo leiden tot een voordeel van € 500.000.
Programma 1
De grootste afwijking op dit programma is de overschrijding van ruim € 8 miljoen op de jeugdzorg (zorg in natura). Lagere uitgaven ad € 4,5 miljoen doen zich voor bij Omnizorg waar de verbouwing is vertraagd en bij Wmo beschermd wonen (BW). Tegenover deze voordelen staat een hogere storting in de bestemmingsreserves Overlopende posten en Maatschappelijke Opvang/BW. De uitgaven op onderwijshuisvesting en lokaal onderwijsbeleid zijn € 3 miljoen lager, onder meer door lagere rente.
Programma 2
Het saldo van afwijkingen op dit programma is minimaal. Voordelen zijn er op de taakvelden openbaar groen en openluchtrecreatie ad € 6,2 miljoen met name bij natuur-inclusief en klimaat-adaptief bouwen, op milieubeheer ad € 4,5 miljoen niet bestede middelen energiearmoede en onderbesteding programma energietransitie en ad € 4,4 miljoen bij grondexploitatie niet bedrijventerreinen door met name vrijval verliesvoorzieningen. Een nadeel van € 2 miljoen is er bij wonen en bouwen door lagere inkomsten bouwleges vanwege vertraagde bouwprojecten. Enkele niet bestede budgetten schuiven via de reserve overlopende projecten door naar 2025.
Programma 3
Op het onderdeel economie is sprake van een nadeel van € 1,3 miljoen op de grondexploitatie bedrijventerreinen en een voordeel van € 4,5 miljoen op de inkomensregelingen als gevolg van onder-besteding bij de aanpak armoede en een hogere rijksvergoeding voor de BUIG.
Programma 4
De grootste afwijkingen op dit programma treffen we aan bij de algemene uitkering gemeentefonds en bij de overige baten en lasten. Beide hebben een voordeel van ca. € 1,8 miljoen. Het voordeel op het taakveld overige baten en lasten wordt verrekend met de reserve Overlopende projecten. Diverse mutaties bij treasury, waaronder lagere rentekosten en verrekening daarvan met de andere taakvelden (kostendragers via de kapitaallasten), leiden tot € 1 miljoen lager voordeel dan begroot.
Rechtmatigheidsverantwoording
In de paragraaf Bedrijfsvoering treft u onze rechtmatigheidsverantwoording aan. Met ingang van 2023 is het verplicht om deze op te nemen conform een voorgeschreven format. De afwijkingen die de verantwoordingsgrens overschrijden worden in de rechtmatigheidsverantwoording opgenomen. De rapportagegrens voor financiële afwijkingen is door de raad op € 300.000 gesteld. Voor de uitgebreide verantwoording verwijzen wij naar genoemde paragraaf.
Balans
Op de balans staan onder de activa onze bezittingen en vorderingen. Onder de passiva staan ons eigen vermogen en schulden. Onderstaand vindt u een overzicht van de balans per 31 december 2024 met de cijfers van vorig jaar erachter.
Balans Gemeente Apeldoorn | 2024 | Bedragen in miljoenen euro's | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Bezittingen en vorderingen | Stand per 31-12 | Eigen vermogen en schulden | Stand per 31-12 | |||
2024 | 2023 | 2024 | 2023 | |||
(Im)materiële vaste activa | 649,9 | 630,0 | Eigen vermogen | 262,3 | 257,6 | |
Financiële vaste activa | 27,9 | 35,1 | Voorzieningen | 47,3 | 42,4 | |
Voorraden incl. onderhanden werk | 4,4 | 1,4 | 0,0 | 0,0 | ||
Vorderingen op korte termijn (< 1 jaar) | 53,1 | 76,1 | Schulden met een rente vast periode > 1 jaar | 288,8 | 333,9 | |
Liquide Middelen | 1,8 | 1,2 | Schulden met een rente vast periode < 1 jaar | 9,7 | 10,2 | |
Overlopende activa | 29,3 | 28,8 | Overlopende passiva | 158,2 | 128,5 | |
Totaal | 766,4 | 772,6 | Totaal | 766,3 | 772,6 | |
Bij het onderdeel Jaarrekening Toelichting op de balans treft u een uitgebreide toelichting aan op de mutaties.
Financiële ratio's
In de afgelopen jaren was financieel herstel een belangrijk speerpunt het gemeentelijk beleid. Dat heeft ertoe geleid dat de gemeente er op 31 december 2024 weer goed voor staat. We hebben de solvabiliteit, de netto schuldquote en de andere kengetallen bij het opstellen van deze jaarrekening opnieuw berekend. Hieronder lichten wij de belangrijkste ratio’s toe.
Solvabiliteit en eigen vermogen
De solvabiliteit geeft de verhouding aan van het eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen (waarin het vreemd vermogen c.q. schulden is opgenomen). Bij een lage solvabiliteit staat er relatief veel schuld tegenover het bezit van de gemeente. Een hoge solvabiliteit is beter voor de financiële positie van de gemeente omdat schulden gepaard gaan met rente en aflossingen. We koersen op een norm van 20% voor de solvabiliteitsratio. In 2024 bedraagt de solvabiliteit 34,2% (was in 2023 33,4%). Het eigen vermogen bedraagt € 259 miljoen, waarvan € 150 miljoen in de algemene reserve. Daar komt nog het rekeningresultaat 2024 van € 3,2 miljoen bij. Tegelijk met de Jaarrekening 2024 kan het college een bestemmingsvoorstel voor het rekeningresultaat aan de raad voorleggen. Via een begrotingswijziging 2025 komen eventuele bestemmingen weer ten laste van de algemene reserve.
Netto schuldquote
De schuldpositie willen we zo klein mogelijk houden. De gecorrigeerde netto schuldquote geeft een waarde aan voor onze liquiditeitspositie. Voor een financieel gezonde situatie moet de schuldquote lager zijn dan 90%. Onze gecorrigeerde netto schuldquote bedraagt op 31 december 2024 47,4%. In 2023 was dat 48,7%.
Weerstandsratio
We hebben in beeld gebracht welke risico’s we als gemeente lopen en deze tellen op tot € 73,2 miljoen waarvan ruim € 16 miljoen grondexploitatie. De weerstandsratio geeft aan in hoeverre we dit risicobedrag kunnen opvangen mochten die risico’s zich voordoen. Deze ratio komt eind 2024 uit op 2 (was in 2023 2,7). Bij het vaststellen van de MPB 2025-2028 is bepaald dat het weerstandsratio minimaal 1,4 moet zijn.
De ratio's geven aan dat wij op 31 december 2024 een gezonde schuldpositie hebben en beschikken over een prima weerstandsvermogen om de gekwantificeerde risico’s op te vangen. In deze jaarstukken zijn alle risico’s geactualiseerd. In de paragraaf Weerstandsvermogen en risico’s kunt u doorklikken naar de risico’s. In dezelfde paragraaf is onder 'Financiële positie in vogelvlucht' ook een uitgebreid overzicht opgenomen van de financiële indicatoren. Voor de geïnteresseerde lezer verwijzen wij daar naar.