Leefomgeving

Pitch

Het voordelige saldo op dit taakveld bedraagt € 6,9 miljoen en wordt met name veroorzaakt door NIKA (€ 5 miljoen), biodiversiteit (€ 340.000), hittestress (€ 500.000), kosten van tractie (€ 469.000) en de aankoop van de Hoofdstraat 80-82 (€ 817.000). Daarnaast is er een nadeel op camping Marshoeve (€ 1,15 miljoen) en op 'werk voor derden' ( € 61.000) en wordt de voorziening groene compensatie omgezet in een reserve ( € 630.0000)

Detail

Natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen (NIKA)
Afgelopen zomer is NIKA bestuurlijk vastgesteld en is de subsidieregeling gestart. We zijn bezig met de uitrol en implementatie. Er zijn nog geen toezeggingen gedaan in 2024. We verwachten de eerste toezeggingen in 2025 en stellen voor het bedrag van € 5 miljoen mee te nemen als ROP naar 2025.

Biodiversiteit
De realisatie van deze deelopgave is later gestart en kent een langere voorbereiding door personele capaciteitsproblemen en inpassing in projecten. De opgave loop achter op de (financiële) planning. Het voordeel bedraagt € 340.000 in 2024. Hiervan stellen we voor om € 200.000 mee te nemen naar 2025 als ROP.

Aanpak hittestress
Vanuit de agenda klimaatadaptatie en natuur is er een budget beschikbaar gesteld voor het realiseren van koelteplekken. We zijn hiervoor afhankelijk van de externe kansen die zich voordoen. Het budget dat beschikbaar is gesteld voor de afwaardering van opstallen is niet uitgegeven in 2024. Wij komen met een voorstel voor een nieuwe koelteplek in de binnenstad. Besluitvorming door de raad volgt in voorjaar 2025. We stellen voor het budget van € 500.000 mee te nemen naar 2025 via een ROP.

Hoofdstraat 80-82
De aankoop van deze locatie was begroot als exploitatielast en als geheel begroot te onttrekken uit het AOF. Op grond van de Financiële Verordening moet de grondwaarde van € 817.000 worden geactiveerd en komt daarmee op de balans. Tegenover dit voordeel in de exploitatie staat een gelijk nadeel bij de reservemutaties.

Camping Marshoeve
In juni hebben we u geïnformeerd over de voortgang van de afbouw van camping De Marshoeve. De financiële ontwikkelingen voor 2024 zijn conform de eerder gecommuniceerde prognose. De afwijking in de realisatie ten opzichte van de begroting ligt daarmee in lijn met hetgeen eerder met u gedeeld is.

Kosten van tractie
De kosten van tractie vallen in 2024 lager uit dan begroot. Het voordeel van € 469.000 is ontstaan door lagere kapitaallasten en minder onderhoud- en brandstofkosten dan begroot. De lagere kapitaallasten zijn ontstaan doordat afleveringen van nieuwe wagens later hebben plaatsgevonden dan verwacht.

Werken voor derden.
Wij voeren een aantal werkzaamheden uit voor woningstichtingen en het Waterschap. De werkzaamheden vinden plaats op de scheidslijn tussen de openbare ruimte en de ruimten die vallen onder de verantwoordelijkheid van de woningstichtingen en het Waterschap. In 2024 zijn een aantal contracten gestopt. Onze begroting heeft hierin niet voorzien. Het nadeel bedraagt € 61.000.

voorziening groene compensaties is omgezet naar reserve groene compensaties
Op grond van BBV regelgeving is de voorziening groene compensatie omgezet naar een reserve. De vrijval van de voorziening is een voordeel op dit taakveld. Hier staat een storting in de reserve tegen over op taakveld 0.10 reservemutaties en daarmee per saldo neutraal in deze jaarrekening.

Pitch

Voor de water- en rioleringstaak is sprake van een voordelig saldo op begrote baten en lasten van € 1,45 miljoen. Het grootste deel van dit voordeel (€ 930.000) wordt op dit taakveld verantwoord. Op dit taakveld wordt de gehele afwikkeling met de voorziening verwerkt voor het bedrag van € 1,45 miljoen. Daarom is op dit taakveld zelf een nadeel van € 500.000 aanwezig.

Detail

Spaar en egalisatievoorziening riolen
Voor de kosten van riolering geldt dat er sprake is van kostprijsdekkende heffing. Als gevolg hiervan wordt het voordeel gestort in de spaar- en egalisatievoorziening riolering en daarmee geoormerkt voor een specifiek doel, namelijk de gemeentelijke water- en rioleringstaken. Begroot was een onttrekking € 0,18 miljoen uit de spaar- en egalisatievoorziening. In de realisatie is dit een storting geworden van € 1,27 miljoen.

Rentekosten

Het voordeel aan kapitaallasten is ontstaan door verlaging van het rentepercentage van de toegerekende rente van 1,3% naar 0,47%. Dit geeft een voordeel van € 320.000.

Inhuur personeel
Er is minder personeel ingehuurd dan waar in de begroting vanuit is gegaan, dit geeft een voordeel van € 210.000.

Zorgplicht afvalwater
Er zijn minder kosten gemaakt aan onderzoek naar waterkwaliteit, de afdracht van verontreinigingsheffing, monitoringkosten  en modelberekeningen, wat tezamen neerkomt op een totaal van € 80.000.

Opbrengst rioolheffing
Er zijn hogere opbrengsten uit de rioolheffing, dit zorgt voor een positieve afwijking van € 190.000.

Straatvegen
Er worden ook kosten toegerekend aan de rioolheffing die buiten taakveld 7.2 vallen (straatvegen, BTW en Overhead). Er zijn €100.000 minder kosten gemaakt voor straatvegen op taakveld 2.1.

Pitch

Op het taakveld Begraafplaatsen en crematoria zijn geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Detail

Geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Pitch

De opbrengst parkeren was in 2024 € 377.000 hoger dan in de begroting geraamd. Gedeeltelijk is het een eenmalig voordeel, of er sprake is van een structurele toename van het betaald parkeren kunnen we nu nog niet zeggen.

Detail

Meeropbrengst parkeergelden
De opbrengst parkeergelden is in 2024 € 377.000 hoger dan geraamd. Een deel daarvan is eenmalig en heeft te maken met afrekeningen over voorgaande jaren. Landelijk is het beeld dat opbrengsten toenemen door meer bezoek aan winkelgebieden. Wij hebben nog geen goed inzicht in hoeverre er sprake is van een structureel effect.

Pitch

Geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Detail

Geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Pitch

Op het taakveld verkeer is er in totaal een voordeel van € 576.000. Het voordeel ontstaat vooral door lagere kapitaallasten, onder andere door de lagere rente waarmee gerekend is en door vertraging in de uitvoering.

Detail

Kapitaallasten
Het voordeel aan kapitaallasten is onder andere ontstaan door verlaging van het rentepercentage van de toegerekende rente van 1,3% naar 0,47%. Verder zijn er verschillen door vertraging in de uitvoering bij wegvervangingen, het revitaliseren van de openbare ruimte en het circulair maken van werfterrein zuid. In het kader van 'Nieuw voor oud' zal het investeringsvolume van diverse vervangingsbudgetten waaronder de vervangingsbudgetten wegvervangingen en revitalisering naar beneden worden bijgesteld. Tenslotte zijn de kapitaallasten van de fietsenstalling (€ 75.000) verantwoord op taakveld Parkeren (2.2), maar geraamd op dit taakveld Verkeer (2.1).

Duurzaam gebruik Mobiliteitsinfrastructuur
De gemeente Apeldoorn is één van de koplopergemeenten voor innovatieve maatregelen voor een veilig, slim, doelmatig en duurzaam gebruik van de mobiliteitsinfrastructuur. De looptijd van het project loopt tot en met 2027 en de kosten hebben wij niet geraamd in de begroting. Tegenover het nadeel aan kosten staat een voordeel uit een rijksvergoeding (SPUK).

Tijdelijke brug
De tijdelijke brug over het kanaal ten behoeve van studenten hoger onderwijs is later dan gepland gerealiseerd en in gebruik genomen. Dit jaar zijn er geen kapitaallasten. Tegenover dat voordeel staat een nadeel, omdat de onttrekking aan de reserve hoger onderwijs (taakveld 0.10) ook vervalt.

Zero Emissie Zones
Tegenover de kosten die we afgelopen jaar maakten in de voorbereiding op de invoering van een Zero Emissie Zone staat een rijksvergoeding (SPUK).

Klein asfaltonderhoud
Vanwege het slechte weer in het laatste kwartaal van 2024 is een deel van de asfaltwerkzaamheden (uitval asfaltsetdagen) niet uitgevoerd. De aannemer zal deze werkzaamheden in het begin van 2025 uitvoeren. Voorgesteld wordt om het budget mee te nemen naar 2025 via de reserve overlopende projecten (ROP taakveld 0.10).

Afrekening nutskosten
In 2024 hebben wij afrekeningen nutskosten voor de openbare verlichting ontvangen voor een bedrag van € 152.000. Deze afrekeningen hadden betrekking op de jaren 2021 tot en met 2023 en waren niet voorzien.

Onderhoud elementenverharding
Het onderhoud van onze elementenverharding (klinkers en tegels) wordt door een aantal aannemers uitgevoerd. Volgens het contract hebben de aannemers recht op een indexatie. De indexen zijn harder gestegen dan voorzien. Een deel van het bedrag had betrekking op 2023.

Pitch

Op het taakveld parkeren is er een nadeel van totaal € 1 miljoen. Er zijn nadelen op de kosten van de parkeergarages door maatregelen die vandalisme moeten voorkomen, herstel van schades en kosten van beheer en onderhoud. In de fietsenstallingen hebben we meer en duurder personeel moeten inhuren. Tenslotte is er een nadeel door extra inzet bij het organiseren van het overloopparkeren in Apeldoorn West en door meer inzet voor het onderzoek naar een permanente oplossing.

Detail

Onderhoudskosten parkeergarages
In het afgelopen jaar hebben wij te maken gehad met éénmalige kosten zoals het vandalisme en hangplek vrijmaken van de parkeergarage Koningshaven, schade in onze parkeergarages waarbij het verhalen van de schade voor een groot deel niet is gelukt, extra inzet van parkeerregelaars in verband met extra drukte rondom de feestdagen bij parkeergarage Anklaar en hogere onderhoudskosten voor onze parkeergarages. Doordat de WOZ waarde van de parkeergarages is toegenomen is de OZB hoger uitgevallen dan begroot. Het totale nadeel bedraagt € 330.000. Dit nadeel is al gemeld in de tussentijdse rapportages.

Kosten inhuur personeel fietsenstalling
Onze fietsenstallingen worden beheerd door medewerkers uit de Wet Sociale Werkvoorziening (SW), Participatiewet (PW) en medewerkers zonder indicatie. Binnen deze groep hebben we te maken met veel langdurig zieken, wisselingen en onderbezetting in de vakantiemaanden. Het blijkt ook lastig te zijn om mensen met een PW indicatie te vinden waardoor wij duurder moeten inhuren. De extra kosten door inhuur bedragen € 452.000. Het nadeel is in de tussentijdse rapportages gemeld.

Parkeren Apeldoorn West
De gemeente heeft de zorgplicht om aanvullend te voorzien in het parkeren voor bezoekers van de Apenheul op piekdagen. Het aantal piekdagen is niet (meer) gelimiteerd, waardoor we meer inzet van parkeerregelaars hebben gehad.

Vanwege onderzoeken naar de haalbaarheid van een parkeerdek en de alternatieve mogelijkheden, waren er meer kosten van projectleiding en externe adviezen. Verder hebben we aanpassingen van het huidige parkeerterrein uitgevoerd.

Pitch

Geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Detail

Geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Pitch

De afvalexploitatie had ten opzichte van de begroting een voordeel van € 1,1 miljoen. Aan lasten gaven we € 520.000 minder uit door met name lagere verwerkingskosten voor PMD en lasten voor bedrijfsvoering. De inkomsten op de afvalstoffenheffing en op PMD vielen € 730.000 hoger uit.
We hielden rekening met een onttrekking uit de voorziening afvalstoffen van € 510.000. Dat is een storting van € 585.000 geworden.

Detail

In 2024 is de facturatie ten aanzien van de dienstverleningsovereenkomst (DVO) met Circulus in financieel technische zin gewijzigd (fiscale regelgeving). Werden de opbrengsten voor grondstoffen (papier, glas en textiel) eerder gesaldeerd met de dienstverlening in de DVO, nu is dit een opbrengst voor de gemeente. Hierdoor stijgen zowel de lasten (€ 1,2 miljoen) als de baten (€ 1,12 miljoen) en heeft daarmee een gering effect op de afvalexploitatie.

De afvalexploitatie heeft een voordelig saldo door de volgende verschillen:

Lasten : Zowel voor de voor bedrijfsvoering (€ 310.000) als voor de verwerking van afval (€ 210.000) waren de kosten lager dan begroot. Bij de verwerking van afval was met name sprake van minder afkeur van PMD.

Baten : De opbrengsten voor afvalstoffenheffing waren € 155.000 hoger dan begroot. We kregen weliswaar minder opbrengsten uit het variabele deel van de afvalstoffenheffing, maar wel extra baten uit het milieu plein. Na onderzoek is namelijk bij Circulus geconstateerd dat een aantal betalingen op het milieu plein als afvalstoffenheffing gekwalificeerd moeten worden waardoor de baten toenemen. Ook was sprake van minder oninbare opbrengsten.
Daarnaast was de bijdrage van Verpact voor het PMD € 575.000 hoger dan begroot. Het ging om hogere baten in 2024 en om afwikkelingen van eerdere jaren. Gelukkig zagen we dat de acties rondom PMD een positief effect hebben.

Met nog enkele plussen en minnen is er een voordelig saldo op de afvalexploitatie ten opzichte van de begroting van € 1,1 miljoen. Begroot was een onttrekking van € 510.000. In deze jaarrekening is sprake van een storting van € 585.000.

Pitch

Het voordeel op dit taakveld is € 5,3 miljoen en dat is opgebouwd uit een voordeel van € 2 miljoen op Programma Energietransitie, € 3 miljoen op Energiearmoede en € 300.000 op diverse onderwerpen. Bij de diversen gaat het om lagere kosten voor bestrijden eikenprocessierups (€ 280.000), hogere opbrengsten dwangsommen (€ 135.000), lagere kosten voor intensivering toezicht energiemaatregelen (€ 100.000), lagere kosten voor project stikstof (€ 180.000), hogere bijdrage in het nadelig resultaat van de Omgevingsdienst Veluwe (€ -200.000), hogere kosten voor het energieproject de Parelhoender (€-200.000).

Detail

Hogere lasten bij de Omgevingsdienst Veluwe en het Energieproject de Parelhoender.
Het nadeel bij Milieubeheer van € 200.000 wordt grotendeels veroorzaakt door extra lasten voor de Omgevingsdienst Veluwe IJssel (OVIJ) ten gevolge van een hogere bijdrage voor het nadelig saldo van 2023. De jaarrekeningstukken van de OVIJ zijn met u gedeeld.
Daarnaast is sprake van een extra last van € 160.000 ten behoeve van de afschrijving van het energieproject de Parelhoender. Dit project loopt met de laatste bijdragen van de gebruikers in 2024 ten einde. In 2019 is door u besloten om een deel van de restant boekwaarde voor een bedrag van € 200.000 te dekken ten laste van de reserve gebiedsgericht grondwaterbeheer. Zie toelichting bij het taakveld 010 mutatie reserves.

Lagere lasten intensivering toezicht energiemaatregelen.
In deze begrotingspost zijn de budgetten opgenomen voor een vier jarig project van energiecontroles bij bedrijven. Hier is ook een provinciale cofinancieringssubsidie mee gemoeid waarvan de afsluiting in 2025 plaatsvindt. We gaven dit jaar € 100.000 minder uit dan geraamd. Dit restant budget nemen we als ROP-post mee naar 2025 om de controles en provinciale subsidie af te ronden.

Lagere lasten bestrijding eikenprocessierups.
De plaagdruk door de eikenprocessierups is net als in 2023 lager dan in de jaren voorafgaande aan 2023. De maatregelen die wij de laatste jaren hebben genomen werpen hun vruchten af. We gaven dit jaar € 280.000 minder uit dan geraamd.

Hogere lasten milieuvervuiling/asbestsanering/grondsaneringen.
In 2024 hebben er diverse kleine asbest verwijderingen in de openbare ruimte en een grondsanering in de wijk Osseveld plaatsgevonden. Een deel van deze kosten is verhaalbaar indien de veroorzaker bekend is. Het éénmalige nadeel bedraagt € 130.000.

Hogere baten door dwangsommen.
Dit jaar zijn als gevolg van milieuovertredingen dwangsommen aan bedrijven opgelegd. De verbeurde dwangsommen hebben een omvang van € 135.000.

Project stikstof
Voor de aanpak van stikstof zijn van 2023 tot en met 2026 incidenteel middelen beschikbaar gesteld. Dit jaar bleek € 180.000 minder budget voor met name personele inzet nodig te zijn. Dit budget valt daarmee vrij.

Energiearmoede*
Gemeente Apeldoorn heeft € 3 miljoen beschikbaar gesteld bovenop de ontvangen rijksbijdrage voor energiearmoede (via een ROP 2023). Dit bedrag is beschikbaar gesteld om huishoudens in een kwetsbare positie vanwege de gestegen energielasten te ondersteunen bij het nemen van maatregelen om de energierekening te verlagen. Er is gekozen om eerst de rijksbijdrage aan te spreken. Aangezien de looptijd vanuit het Rijk meerdere malen is verlengd qua uitvoeringstermijn en we zien dat het bereiken van de doelgroep lastig is, wordt € 883.000 meegenomen via een ROP naar 2025 voor de uitvoering in 2025. Van de € 3 miljoen valt € 2,12 miljoen vrij in het jaarrekeningresultaat.

*Energiearmoede is een gevolg van algemene armoedeproblematiek

Programma Energietransitie
Algemeen
Gezien de ombuigingsopgave volgend uit het traject Nieuw voor Oud probeert programma Energietransitie het meerjarig begrotingstekort te verkleinen zonder de ambitie te verlagen. Tegelijkertijd laat de dagelijkse realiteit zien dat het beoogde tempo in de activiteiten niet behaald kan worden door o.a. uitgestelde personeelsinzet naar volgende jaren door fasering in samenwerkingen (inwoners en partners bepalen mede het tempo), een krappe arbeidsmarkt, het anticiperen op actuele ontwikkelingen als netcongestie en vertraagde wetgeving.

Rijksbijdrage Capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE)
Vanuit het Rijk zijn meer middelen ter beschikking gesteld dan aan het begin van 2024 was voorzien. Met de CDOKE middelen ontstond daardoor meer ruimte om personele kosten te declareren. Tegelijkertijd blijft de hoogte van de financiering vanaf 2026 nog onzeker. Het voordeel bedraagt
€ 750.000 waarvan € 470.000 wordt gestort in de bedrijfsvoeringsreserve.

Onderzoeksboring geothermie
In de begroting was geld opgenomen voor een onderzoeksboring om de mogelijkheden voor geothermie als potentiële warmtebron te onderzoeken. Apeldoorn leek landelijke prioriteit en financiering te krijgen. Helaas zijn breuken in de ondergrond geconstateerd, waardoor de boring in ieder geval niet in 2024 plaats zal vinden. Het voordeel bedraagt € 500.000.

Communicatie & Participatie
De inwoners van Apeldoorn bepalen in belangrijke mate de snelheid van de energietransitie. Als er gecommuniceerd wordt, moet dit goed ondersteund worden en voldoende opvolging krijgen. Communicatie richting inwoners leidt tot vragen richting met name Energiepunt en communicatiemedewerkers. Heroverweging van communicatieboodschap door onzekere landelijke politieke koers, netcongestie en benodigde focus op communicatie bij de Wijken van de Toekomst maken dat de geplande programmabrede communicatiecampagne in 2025 zal plaatsvinden, zodat we de verwachtingen die we wekken ook kunnen nakomen. Het voordeel bedraagt € 500.000.

Verbouwing
Het Energiepunt aan de Paslaan is een belangrijke schakel in de energietransitie, maar kent  beperkingen op het gebied van zichtbaarheid, toegankelijkheid en veiligheid. De voorgenomen verbouwing is uitgesteld omdat een aantrekkelijker oplossing is gevonden die nu onderzocht wordt. Het voordeel bedraagt € 200.000.

Subsidiabele activiteiten
Vanuit het Rijk worden meerdere subsidies beschikbaar gesteld om specifieke activiteiten binnen het programma Energietransitie te bekostigen. Hierbij dient er gedacht te worden aan Programma Aardgasvrije Wijken (PAW), Het Nationaal Isolatieprogramma (NIP) en SPUK Energiearmoede. De activiteiten die hierin omgaan zijn per saldo neutraal ter waarde van € 1,6 miljoen.

Begrotingswijziging Rijksbijdrage Aardgasvrije Wijken en Personele bezetting
In de begroting 2024 was een extra rijksbijdrage opgenomen van € 750.000 voor het realiseren van aardgasvrije wijken. De succesvolle toekenning heeft echter betrekking op de uitvoeringsfase die zich gaat afspelen vanaf 2026. Bij Turap is daarom de begroting voor het programma met € 750.000 zowel aan de lasten- als de batenkant verminderd. Het in de Turap gerapporteerde voordeel op personele bezetting is daarmee gecorrigeerd en per saldo neutraal in de huidige begroting na wijzigingen.

Het totale voordeel op het programma energietransitie bedraagt € 2 miljoen waarvan € 1,53 miljoen wordt gestort in de reserve AOF en € 470.000 wordt gestort in de bedrijfsvoeringsreserve.

Pitch

Op taakveld ruimte en leefomgeving is het resultaat € 890.000 nadelig.
Er zijn meer kosten gemaakt voor ruimtelijke ontwikkelingsprojecten (busremise, Veldhuis en Herzbergerpark € 820.000), particuliere initiatieven (€ 500.000) en Stadmaken (€ 400.000). Voor de drie ruimtelijke projecten konden de kosten niet op de ontwikkelaars worden verhaald. Tegenover particuliere initiatieven staan baten op andere taakvelden terwijl het nadeel op Stadmaken wordt verrekend met de reserve AOF.

Voor de Omgevingswet is € 900.000 minder uitgegeven op het budget dan begroot. Dit restantbudget is betrokken bij de MPB 2025-2028 en is via de reserve overlopende projecten meegenomen naar de komende jaren.

Detail

Ruimtelijke (particuliere) projecten.
Voor drie ruimtelijke projecten zijn kosten gemaakt die niet konden worden verhaald op de ontwikkelaars. Daardoor ontvingen we € 687.000 minder baten.
-  Busremise: De kosten voor de herontwikkeling van de busremise kunnen niet worden verhaald op de ontwikkelaar nu is besloten dat de supermarkten niet verplaatst worden. De gemaakte kosten (€ 80.000) worden afgeboekt.
-  Veldhuis: Eind 2024 is een initiatiefbrief getekend voor de ontwikkeling van de locatie Veldhuis Nettenfabriek-Talens. De gemeente heeft een voorschot in rekening gebracht voor de te maken plankosten vanaf 2025. De plankosten tot en met 2024 worden niet meer verhaald en worden afgeboekt (€ 497.000).
-  Hertzbergerpark: Nu de gemeente de gronden heeft verworven en er een nieuw planvormingstraject voor deze planlocatie wordt opgestart, dient het oude project herontwikkeling van de Centraal Beheer locatie, het project van Certitudo, te worden afgesloten. Dit leidt tot een afboeking van € 110.000.

Beveiliging Hertzbergerpark
Voor de beveiliging van het gebied Hertzbergerpark zijn € 135.000 kosten gemaakt waarvoor in onze begroting geen budget opgenomen was. Dit was niet begroot, omdat de gemeente in 2024 geen eigenaar was van Hertzbergerpark en er vanuit ging de kosten hiervoor te kunnen verhalen. Inmiddels is bekend dat Certitudo failliet is en de kans op een vergoeding minimaal is.

Programmabureau Stadmaken
Voor het programmabureau Stadmaken op de Veluwe is € 403.000 meer besteed dan begroot. Dit komt doordat er meer besteed is aan projecten in de initiatiefase dan gepland, het grootste project hiervan is Hertzbergerpark. Dit nadeel wordt verrekend met het AOF op taakveld 0.10 mutaties reserves en voorzieningen.

Anterieure contracten en Particuliere initiatieven.
De lasten waren € 300.000 hoger dan begroot. Ook waren de baten op dit taakveld € 200.000 lager dan geraamd. Tegenover deze nadelen staan € 450.000 baten op andere taakvelden. Het gaat om € 270.000 hogere baten voor buitenplanse opbrengsten bij bouwleges en € 180.000 inzet voor projecten. Het resterende nadeel komt daarmee op € 50.000 (het saldo op dit taakveld komt op € 500.000 waarvan € 450.000 op andere taakvelden wordt gedekt).

Omgevingswet
We hebben € 908.000 minder uitgegeven op het budget voor de Omgevingswet dan begroot. Dit restantbudget is betrokken bij de integrale afweging van de MPB 2025-2028 bij de claim voor onontkoombaar beleid invoering van de Omgevingswet. De raad heeft met het vaststellen van de MPB besloten om dit budget vast te houden ter dekking van de tekorten in 2026 en 2027 en de middelen door middel van de reserve overlopende projecten (ROP) mee te nemen naar volgende jaren. De storting in de reserve vindt plaats op taakveld 0.10 mutaties reserves en voorzieningen.

Bovenwijkse voorziening.
In 2024 hebben wij ruim € 530.000 aan bijdragen voor kosten bovenwijkse voorzieningen ontvangen (baten), overeenkomstig het huidige beleid voor 'kostenverhaal'. Wij hebben de ontvangen bijdragen toegevoegd aan de betreffende voorziening (lasten). Daarmee is dit budgettair neutraal voor dit taakveld.

Programma Veluwe - GEUS
Voor de uitvoering van het Actieplan Veluwe in de periode 2023-2026 heeft de gemeenteraad in totaal € 5,7 miljoen beschikbaar gesteld uit de algemene reserve. Een deel van het budget (en de kosten) wordt verantwoord in het programma Leefomgeving, andere projecten uit het programma Veluwe worden verantwoord in het Economie (3), onderdeel recreatie en toerisme.

Op de projecten voor de gebiedsontwikkeling in het gebied Garderen, Elspeet, Uddel en Speuld (GEUS) was er een kleine € 400.000 meer aan kosten dan we in de jaarschijf 2024 hadden geraamd. Tegenover de hogere kosten staan bijdragen van de provincie, de regiogemeenten en het waterschap, in totaal € 280.000. Het saldo wordt betrokken bij de mutatie naar de reserve overlopende projecten.

Pitch

Voor alle bouwgronden in exploitatie (taakveld 3.2 en 8.2) is een positief resultaat van € 4,0 miljoen aan de orde. Op dit taakveld voor Woningen en overige niet bedrijfsterreinen is een voordelig resultaat van € 4,5 miljoen aanwezig.
Een toelichting kunt u in onderstaande detail toelichting lezen en uitgebreid in het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties 2025.

Detail

Zoals gebruikelijk binnen het grondbedrijf zijn de voornaamste verschillen meestal gelegen in verschuivingen van de verwachte kasstroom tussen de boekjaren. Dit in combinatie met mutaties in de verliesvoorzieningen voor verwachte kosten en opbrengsten 2024 en later, en het te nemen resultaat op winstgevende grondexploitaties.

Er kan voor € 800.000 aan winst worden genomen, terwijl er voor € 3,7 miljoen een vrijval vanuit de verliesvoorziening kan plaatsvinden.
De winstneming heeft voor een groot deel betrekking op de Kwekerijlocatie, waar alle opbrengsten inmiddels zijn gerealiseerd en de geraamde kosten uiteindelijk lager uitvallen.

Daarnaast zijn aanwezig diverse kleinere winstnemingen en een afboeking van de boekwaarde van de afgesloten verliesgevende grondexploitaties Station Noord en Zwaansprengweg.

Zuidbroek kent een vrijval van de aanwezige verliesvoorziening van € 2,4 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door bijstellingen van de grondopbrengsten vanwege onder andere de toegepaste meerjarige opbrengststijging, actualisatie van kostenramingen en een renteverlaging en verlenging van de looptijd. Dit laatste leidt in het geval van deze grondexploitatie met een verliesvoorziening van circa € 66 miljoen op contante waarde tot een voordeel, waar tegenover op taakveld Treasury een gelijk nadeel aanwezig is van een jaar langer rentevergoeding aan deze verliesvoorziening.

Voor bovengenoemde afgesloten grondexploitaties Station Noord en Zwaansprengweg valt de aanwezige verliesvoorzieningen volledig vrij (€ 900.000 voordeel).

Daarnaast zijn aanwezig diverse kleinere mutaties (waaronder renteverlaging) voor de verliesvoorzieningen aan de orde.

In de turap en rapportage Grote Verschillen zijn een aantal van deze in 2024 opgetreden ontwikkelingen reeds gemeld.

Pitch

De exploitatie van de bouwleges liet een nadelig resultaat zien voornamelijk veroorzaakt door lagere legesopbrengsten (€ 2,48 miljoen) i.v.m. doorschuiven van vergunningaanvragen voor enkele grote projecten naar 2025. Veroorzaakt door externe omstandigheden waaronder lastige financiële haalbaarheid en juridische procedures. Dit nadeel werd voor een deel gecompenseerd door een bijdrage van € 200.000 uit de nog voor handen zijnde voorziening bouwleges.
Sinds 2023 hebben we gelet op de ontwikkelingen in de woningbouwsector al gewezen op het risico dat de baten uit bouwleges achter blijven bij de verwachtingen omdat de ruimtelijke processen steeds langer duren. In de MPB 2024 - 2027 hebben we hiervoor een TOP-risico opgenomen.
Samen met nog een paar plussen en minnen waaronder lagere lasten voor het ondergronds brengen van hoogspanningskabels in De Maten en extra lasten en baten voor het regioproject Verstedelijking in balans bedraagt het nadeel op dit taakveld € 2 miljoen.

Detail

Leges omgevingsvergunningen
Bij de omgevingsvergunningen hebben we ieder jaar forse fluctuaties in de opbrengsten, ook dit jaar. Het nadelig resultaat op de exploitatie van de omgevingsvergunningen bedroeg € 2,27 miljoen verklaard door lagere legesopbrengsten van € 2,48 miljoen (lager dan bij de tussentijdse rapportages) is aangegeven. Vooral de grote (woningbouw)projecten veroorzaken de lagere legesopbrengsten. Dit nadeel wordt voor € 210.000 opgevangen door het restant budget uit de voorziening bouwleges.
We hanteren in Apeldoorn het kruissubsidiëringsbeleid waarbij vergunningen met een lage bouwsom niet kostendekkend zijn terwijl vergunningen met hoge bouwkosten meer dan kostendekkend zijn. Voor dit beleid is gekozen om de drempel voor het indienen van aanvragen voor kleine plannen zo laag mogelijk te houden en daarmee te bevorderen dat aanvragen voor omgevingsvergunningen worden ingediend.

Een aantal grote projecten schuift door naar achteren:
Bouwproject   Leges (x € 1000)

• Oranjerie      €    500
• Kayersdijk/forellenkwekerij      €    500
• VNOG onder één dak      €    350
• Zwembad Noord      €    300
• Kanaaloever/Veldhuis      €    200
• GGnet      €    200
• Overig      €    400

     € 2.450

We zien dat grote projecten meer tijd in beslag nemen en worden uitgesteld. De oorzaken daarvoor zijn divers. Vaak zijn projecten complex. Er is sprake van hogere bouw- en financieringskosten waardoor het voor de ontwikkelaars lastiger is om nieuwe bouwprojecten te realiseren. Ook speelt de stikstofproblematiek bouwprojecten parten. Ruimte is schaars en leidt tot meer weerstand bij de inwoners. In toenemende mate hebben we daarom te maken gehad met beroepsprocedures, onder andere bij de Raad van State tegen het aanpassen van omgevingsplannen. We zien dat de termijnen van dergelijke procedures langer worden terwijl de kosten doorlopen. Initiatiefnemers gaan pas tot vergunningaanvraag over als de financiering beschikbaar is en procedures zijn afgerond. Hoewel we constateren dat we als gemeente inzicht hebben in de ontwikkelingen (in control zijn), zijn we sterk afhankelijk van externe omstandigheden en hebben we te maken met risico’s waar we geen invloed op hebben.

In 2023 hebben wij al gewezen op het risico van een lagere woningbouwproductie waarbij de voorziening bouwleges ontoereikend kan zijn om tegenvallers op te vangen. Dit is nu het geval. In de MPB en in deze jaarrekening hebben we dit risico benoemd in het TOP-risico (1861): "Nadeel op de legesinkomsten kan niet meer worden opgevangen door de voorziening leges omgevingsvergunning".

Project verstedelijking in balans
Het betreft een verkenning naar een mogelijke schaalsprong op het gebied van integrale verstedelijking in regio Stedendriehoek verband om te komen tot een uitgewerkte verstedelijkingsstudie. Tegenover de uitgaven die hiervoor zijn gedaan (€ 204.000) staan bijdragen van de regio Stedendriehoek.

Ondergronds brengen van hoogspanningskabels De Maten.
In 2024 zijn minder kosten gemaakt (€ 1,02 miljoen) dan begroot (€ 1,48 miljoen). Tijdens de voorbereiding is geconstateerd dat stikstof een belemmerende / vertragende factor is. Deze kosten zullen op een later moment alsnog gemaakt worden. Dit voordeel wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve ondergronds brengen hoogspanningskabels (zie reservemutatie op taakveld 0.10)

Uitvoeringsbudgetten
Op een aantal uitvoeringsbudgetten waaronder het digitaliseren van het bouwarchief is meer uitgegeven dan begroot.

Pitch

Op het taakveld mutaties reserve natuurlijk kapitaal is een nadeel van € 6,5 miljoen dat is opgebouwd uit een storting van € 5,7 miljoen in de reserve overlopende projecten (ROP) en een lagere onttrekking (€ 817.000) uit de reserve Apeldoorn-ontwikkel-fonds (AOF).

Detail

Reserve overlopende projecten
-NIKA: voorgesteld om € 5 miljoen mee te nemen naar 2025
-Biodiversiteit: voorgesteld € 200.000 mee te nemen naar 2025
-Hittestress: voorgesteld om € 500.000 mee te nemen naar 2025
Deze worden toegelicht op het taakveld 5.7.

Hoofdstraat 80-82
De aankoop van deze locatie was begroot als exploitatielast en als geheel te onttrekken uit het AOF. Op grond van de Financiële Verordening moet de grondwaarde van € 817.000 worden geactiveerd en komt daarmee op de balans. Tegenover dit nadeel bij de reservemutaties staat een gelijk voordeel in de exploitatie.

Pitch

Op het taakveld mutaties reserve ruimtelijke samenhang is een nadeel van € 7,6 miljoen dat is opgebouwd uit een storting van € 4,15 miljoen in de reserve overlopende projecten (ROP), een mutatie AOF van € 2,5 (Energietransitie / Stadmaken ), een storting in de bedrijfsvoeringsreserve van € 0,5 miljoen (Energietransitie) en een mutatie overige bestemmingsreserves (hoogspanningsleidingen / gebiedsgericht grondwater beheer / hoger onderwijs) van € 424.000.

Detail

Reserve overlopende projecten

• Energiearmoede: voorgesteld om het budget mee te nemen naar 2025, wordt toegelicht op taakveld 7.4.
• Intensivering toezicht energiemaatregelen: het resterend budget nemen we mee naar 2025, dan vindt afronding van de controles en het project plaats (zie taakveld 7.4)
• Omgevingswet : in de MPB 2025 -2028 is besloten om het resterende  budget via deze reserve vast te houden ter dekking van de tekorten in 2026 en 2027 (zie taakveld 8.1).
• Klein Asfaltonderhoud: vanwege het slechte weer in het laatste kwartaal van 2024 is een deel van de asfaltwerkzaamheden (uitval asfaltsetdagen) niet uitgevoerd. De aannemer zal deze werkzaamheden in het begin van 2025 uitvoeren. Voorgesteld wordt om het budget mee te nemen naar 2025.

Bestemmingsreserve ondergronds brengen hoogspanningskabels
In 2024 zijn minder kosten gemaakt ten behoeve van het ondergrond brengen van de hoogspanningskabels in De Maten (begroot € 1,48 miljoen - realisatie € 1,02 miljoen). Hierdoor is er ook minder (€ 457.000) onttrokken uit de bestemmingsreserve ondergronds brengen hoogspanningskabels. Tijdens de voorbereiding is geconstateerd dat stikstof een belemmerende / vertragende factor is. Hierdoor zijn minder interne uren gemaakt. Deze kosten zullen op een later moment alsnog gemaakt worden.

Reserve gebiedsgericht grondwaterbeheer
Een deel van de restant boekwaarde van het energieproject de Parelhoender wordt gedekt door een onttrekking uit de reserve gebiedsgericht grondwaterbeheer. Zie toelichting bij het taakveld 7.4 milieubeheer.

Reserve Hoger Onderwijs
De onttrekking aan de reserve hoger onderwijs is € 135.000 lager omdat de tijdelijke brug, later dan gepland, in 2024 is geplaatst. De kapitaallasten gaan daardoor in plaats van 2024 in 2025 in.

Energietransitie
Het saldo op taakveld 7.4 voor Energietransitie gaat ten dele naar het AOF (€ 1,5 miljoen) en de bedrijfsvoeringsreserve (€ 470.000). Voor de toelichting zie taakveld 7.4

AOF programmabureau Stadmaken op de Veluwe
De mutatie in het AOF voor het programmabureau Stadmaken op de Veluwe moet in samenhang worden gezien met de mutaties hiervoor bij programma 4 en de paragraaf bedrijfsvoering. Per saldo laten deze mutaties een voordeel van € 100.000 zien, Dit houdt in dat er per saldo voor het programma Stadmaken op de Veluwe € 100.000 minder is onttrokken en dus ook minder besteed. Dit neemt niet weg dat de afwijking op programma 2 € 693.000 is. De genoemde € 403.000 op taakveld 8.1 maakt hier deel vanuit.

AOF ontwikkelportfolio Stadmaken
Door een administratieve reden is er minder onttrokken dan begroot.